در حالی ?? هزار روستا در کشور به دلیل فقدان شغل خالی از سکنه شده که با ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی در بخش کشاورزی می توان به اشتغال‌زایی، افزایش درآمد کشاورزان روستاییان و کاهش هزینه‌های مصرفی مردم کمک کرد.

به گزارش روابط عمومی کانون انجمن های صنایع غذایی ایران و به نقل از تسنیم ،  عدم توسعه صنایع تبدیلی در روستاها باعث محروم شدن آنها از سود قابل توجهی شده و زمینه را برای خالی شدن بیش از گذشته روستاها و گسترش پدیده پر هزینه مهاجرت فراهم کرده است. عاملی که می تواند آسیب پذیری محصولات کشاورزی را کاهش دهد و ارزش افزوده آنها را زیاد کند و بهره وری از منابع را افزایش دهد؛ همچنین سدی باشد برای خالی شدن روستاها که تاکنون 30 هزار روستا خالی از سکنه شده است.
ضایعات محصولات کشاورزی به‌دلیل کافی نبودن تجهیزات مورد نیاز برای برداشت انواع محصولات زراعی و باغی و نبود صنایع بسته‌بندی، تبدیلی و تکمیلی در جوار مراکز تولید، موجب شده است که در برخی محصولات حاصل دسترنج تولید‌کنندگان به هدر رفته و حتی در برخی موارد در محصولاتی که بازار مصرف داخلی به شدت نیازمند این محصولات است نابسامانی عرضه و ضایعات، مانعی در جهت تأمین این نیاز بوده است.

در اقتصاد کشاورزی امروزی صنایع تبدیلی عامل مهمی در فرآوری محصولات کشاورزی می باشد؛ لذا از یک سو ارزش افزوده محصولات اولیه بخش را ارتقا می دهد و از سوی دیگر محصولاتی ارایه شده به بازار با استفاده از تکنولوژی مدرن در اختیار مصرف کننده قرار می گیرد.
مقام معظم رهبری در دیدار با رییس جمهور و اعضای دولت، در تاریخ 5 شهریور سال1393 بر توجه ویژه دولت به بخش کشاورزی و صنایع تبدیلی در روستاها اشاره کردند. توجه ویژه به بخش کشاورزی و صنایع تبدیلی در روستاها، توصیه یازدهم حضرت آیت ا? خامنه ای به دولت بود. ایشان تأکید کردند صنایع بخش کشاورزی، یکی از بخش های راهبردی است که در همه کشورها به آن کمک ویژه می شود و دولت باید به بخش کشاورزی مساعدت ویژه ای داشته باشد. رهبر انقلاب اسلامی همچنین خاطرنشان کردند راه توسعه روستاها، ایجاد صنایع تبدیلی در روستاها است.
برخلاف صحبت‌هایی که برای توسعه صنایع تبدیلی در کشور می‌شود، در مقام عمل شاهد رشد صنایع تبدیلی نیستیم. این موضوع باعث می‌شود که ضرر و زیان‌های جبران‌ناپذیری به بخش تولید محصولات کشاورزی وارد شود، چراکه به دلیل فراوانی تولیدات کشاورزی و عرضه بیش از تقاضا در 4 فصل سال امکان ضایعات در محصولات کشاورزی بسیار زیاد است. به عبارتی هم مدیریت تولید ناصحیح است و هم به‌دلیل نبود صنایع تبدیلی تولیدکنندگان ضرر می‌کنند یا اینکه مجبور می‌شوند محصولات خود را به قیمت پایین‌تر عرضه کنند که در نهایت به کاهش انگیزه تولیدکنندگان منجر می‌شود.

در اقتصاد مقاومتی، روستا به عنوان محور تولید و امنیت غذایی کشور به رسمیت شناخته می‌شود و اشتغالزایی در آن و نیز حفظ و افزایش جمعیت ساکن در روستاها یک اصل مهم به حساب می‌آید، بنابراین رابطه‌ای تنگاتنگ بین اقتصاد مقاومتی و توسعه صنایع تبدیلی در روستاها برقرار است.
یکی از بهترین راهکارهای توسعه اشتغال در مناطق روستایی، جلوگیری از مهاجرت بی‌رویه از روستا به شهر، کاهش ضایعات محصولات کشاورزی، افزایش ارزش افزوده محصولات و پیشرفت اقتصادی - اجتماعی مناطق روستایی، توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی است. صنایع تبدیلی از قابلیت ایفای نقش تعیین‌‌کننده در تنظیم بازار محصولات کشاورزی نیز برخوردار است. بیشتر کشاورزان از عرضه همزمان محصولاتشان در بازار و کاهش شدید قیمت متضرر می‌شوند و این در حالی است که با استفاده از صنایع تبدیلی می‌توان محصولات کشاورزی را در خارج از فصل به بازار عرضه کرد.

واحدهای فرآوری زعفران، به جلوگیری از خالی شدن روستاها کمک می کند

"علی اکبر رحمتیان" مدیر جهادکشاورزی شهرستان بهاباد در این باره می گوید: چند سالی است که "زعفران" در استان یزد به یکی از محصولات دارای رتبه تبدیل شده است به نحوی که زعفران این استان بعد از خراسان رضوی و خراسان جنوبی، در رتبه سوم به لحاظ میزان برداشت قرار دارد.
وی گفت: زعفران بهاباد در حال حاضر به صورت خام به فروش می‌رسد که این امر میزان ارزش افزوده ای که نصیب کشاورزان می‌کند را به حداقل رسانده است و این در حالی است که فرآوری زعفران، میزان درآمدزایی برای کشاورزان را به سه برابر رقم فعلی می‌رساند.
مدیر جهادکشاورزی بهاباد عنوان کرد: فرآوری زعفران در حالی تاکنون در بهاباد انجام نشده که بسیاری از روستاهای این شهرستان به دلیل بیکاری مردم، خالی از سکنه شده‌اند و ایجاد واحدهای فرآوری حتی واحدهای کوچک می‌تواند علاوه بر درآمدزایی بیشتر برای کشاورزان منطقه، به رفع مشکل اشتغال بسیاری از اهالی روستاهای این شهرستان نیز کمک کند.

30 هزار روستا خالی از سکنه شد

مشاور رئیس ستاد سرمایه‌گذاری مناطق محروم ریاست جمهوری نیز در این باره گفت: در حال حاضر 92 هزار روستا در کل کشور وجود دارد که تعداد 30 هزار آن خالی از سکنه شده است.
احمد خوارزمی در جلسه بررسی اجرای طرح‌های تولیدی مشارکتی در روستاهای قاین، اظهار داشت: خالی شدن روستاها در سطح کشور، مسائل و مشکلاتی را در شهرستان‌های بزرگ و دیگر شهروندان به وجود آورده است.
آمارهای متفاوتی از میزان ضایعات بخش کشاورزی ارایه شده است اما بخش زیادی از تولیدکنندگان معتقد هستند که بین 20 تا 30 درصد از محصولات کشاورزی در کشور ما به ضایعات تبدیل می شوند که با احتساب تولید 100 میلیون تنی بخش زیادی از این محصولات تبدیل به ضایعات می شوند و حجم زیادی از سرمایه به هدر می رود.
دولت باید در بخش توسعه مکانیزاسیون و اصلاح نظام بهره برداری تلاش بیشتری کند، توسعه مکانیزاسیون می تواند موجب کاهش قیمت تمام شده شود، از سوی دیگر لازم است صنایع تبدیلی به عنوان جزئی از زنجیره تولید بخش کشاورزی در مصوبه ها و قوانین منظور شود.
همچنین باید ضمن بالا بردن سطح علمی مدیریت در واحدهای صنایع تبدیلی، مراکز تصمیم گیری در رابطه با این صنعت را از طریق وضع قوانین مربوطه و جذب قوانین و مقررات تشدیدکننده کاهش دهیم.

یکی دیگر از راهکارهای جلب سرمایه گذاری خارجی در ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی است. همچنین باید سازوکاری را فراهم کرد تا کشاورزان و تولیدکنندگان مواد خام کشاورزی در ارزش افزوده ایجاد شده ناشی از فرآوری محصولات کشاورزی سهیم شوند. از سوی دیگر باید بستر لازم برای سرمایه گذاری تأسیسات زیربنایی مانند نواحی صنعتی و مجتمع های صنایع کشاورزی فراهم شود.

محمد تقی توکلی، نماینده مردم الیگودرز در مجلس شورای اسلامی، در این باره گفت: صنایع تبدیل یک بخشی مربوط به جهاد کشاورزی است؛اولین مرحله تولید، فرآوری و صنایع کوچک می باشد، که در کشور تعداد زیادی ایجاد شده است. قانونی که ما در مجلس تصویب کردیم، به نام انتزاع وظایف جهاد کشاورزی از صنعت و معدن، یعنی سیاستگذاری برنامه ریزی و اجرای خیلی از مجراهای واردات و صادرات به عهده جهاد کشاورزی افتاد. ما در بعضی از استانها صنایع تبدیلی خوبی داریم، مانند استان خراسان، ولی در بعضی دیگر صنایع تبدیلی آنچنان نداریم و در این استانها، زنجیره کشاورزی کامل نیست و بیشترین سود را دلالها و بازار می برد و کشاورزها بازار خیلی خوبی در راختیار ندارند.

عضو کمیسیون کشاورزی مجلس افزود: معافیت مالیاتی در شهرهای محروم و شهرکهای صنعتی به تمامی صنایع تعلق می گیرد؛ از جمله به صنایع تبدیلی. صنایع تبدیلی زیاد است ولی بازاری برای این محصولات نیست مانند چیپس و پوره، و بحث صادرات هم نداریم و تولید بیشتر باعث اشباع بازار می شود. ما از نظر صنایع غذایی و تبدیلی مشکل نداریم؛ اما اگر بتوانیم صنایع تبدیلی را در کنار کشاورزان ایجاد کنیم، ارزش افزوده ایجاد شده و کشاورزی اقتصادی تر می شود؛ ویک بازار خوب برای کشاورز بوجود می آید که محصول خود را ارزان نفروشد یا انبار نکند.
وی افزود: در بحث تولید شکر، کشاورز چقندر تولیدی خود را تحویل کارخانه می دهد، ولی واردات آن از تولید ارزانتر تمام می شود و این مشکل را امسال و پارسال داشتیم و کارخانه های تولید شکر با مشکل مواجه شده اند.

صنایع تبدیلی متناسب با تولیدات استانها بوجود نیامده است

توکلی گفت: صنایع تبدیلی متناسب با تولیدات استانها بوجود نیامده است؛ مثلا در بعضی استانها صنایع تبدیلی بیشتر است و هزینه حمل و نقل محصول زیاد می شود و در بعضی از استانها که تولید محصولات داریم صنایع تبدیلی نداریم. این گفته مقام معظم رهبری که سیاستهای کلی در اقتصاد مقاومتی، یکی از بحث هایش جلوگیری از خام فروشی است، یعنی اگر محصولات را فرآوری کنیم، هم خودمان استفاده می کنیم و هم می توانیم صادرات کنیم.

وی افزود: ما باید صندوق توسعه ملی را تقویت کرده و با تسهیلات به بخش خصوصی آنها را تشویق به سرمایه گذاری در این بخش کنیم. ما در مجلس نهم دو کار برای تقویت صنایع تبدیلی کشاورزی انجام دادیم؛ یک صندوق توسعه ملی را تفسیر به قانون کردیم به نفع صنایع تبدیلی و دو تفکیک جهاد کشاورزی از وزارت صنعت و معدن که ورود پیدا کنند به این بخش.
درباره محصولات کشاورزی مساله ماندگاری از اهمیت بالایی برخوردار است، بیشتر محصولات کشاورزی ماندگاری اندکی دارند و اگر زود به فروش نرسند از بین می روند و زحمات کشاورز نابود می شود. همین مساله موجب می شود که در یک فصل همه محصولات کشاورزی به بازار سرازیر شود و قیمت به شدت کاهش یابد، در نتیجه کشاورز ضرر می کند. از طرف دیگر همان محصول کشاورزی در فصول دیگر سال نایاب می شود و قیمت به شدت افزایش می یابد و این بار مردم ضرر می کنند.

علاوه بر این صنایع تبدیلی عامل زمان را از دخالت در محصولات کشاورزی کنار می زند امکان فرآوری وخلق ارزش افزوده برای محصولات را فراهم می کند. وقتی ارزش افزوده ایجاد می شود، خود به خود اشتغالزایی صورت می گیرد. گسترش صنایع تبدیلی و اصلاح قیمت ها به سود کشاورزان می تواند مانع خالی شدن بیش از 25 هزار روستایی شود که کمتر از 20 خانوار داشته و در مرز فروپاشی به سر می برند.